Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự bùng nổ của công nghệ, tiếng Anh đang ngày càng khẳng định vai trò là ngôn ngữ giao tiếp toàn cầu. Tại Việt Nam, dù tiếng Anh được giảng dạy phổ biến ở các cấp học, việc chuyển đổi tiếng Anh từ ngoại ngữ thành ngôn ngữ thứ hai vẫn còn là một hành trình dài. Làm thế nào để đạt được điều này?
1. Những Bước Tiến Trong Giảng Dạy Tiếng Anh Tại Việt Nam
PGS.TS Hà Lê Kim Anh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội), nhận định rằng việc dạy tiếng Anh tại Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực trong hơn một thập kỷ qua:
- Khung pháp lý được xây dựng: Các chính sách và đề án ngoại ngữ quốc gia, như Đề án Ngoại ngữ 2020, đã tạo tiền đề phát triển cho việc dạy tiếng Anh.
- Tăng cường đội ngũ giáo viên: Mặc dù vẫn còn thiếu hụt về số lượng và chất lượng, nhiều nỗ lực đã được thực hiện để đào tạo giáo viên đạt chuẩn quốc tế.
Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức cần giải quyết để nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh.
2. Những Rào Cản Khiến Tiếng Anh Chưa Trở Thành Ngôn Ngữ Thứ Hai
a) Thiếu Giáo Viên Đủ Chuẩn
Nhiều địa phương, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa, vẫn đối mặt với tình trạng thiếu giáo viên tiếng Anh đạt chuẩn. Điều này không chỉ làm giảm chất lượng dạy học mà còn khiến học sinh mất đi cơ hội tiếp cận với môi trường học tiếng Anh chuẩn mực.
b) Mục Tiêu Dạy Học Bị Lệch Lạc
TS Lê Đức Thuận, Trưởng phòng GD&ĐT quận Ba Đình, cho rằng một số giáo viên dạy tiếng Anh chỉ tập trung vào mục tiêu thi cử, khiến học sinh học để lấy điểm chứ không phải để sử dụng trong giao tiếp thực tế.
c) Thiếu Môi Trường Thực Hành
Tiếng Anh là một sinh ngữ, nhưng tại Việt Nam, cơ hội để học sinh thực hành nghe và nói vẫn còn hạn chế. Nếu không có môi trường giao tiếp, việc học tiếng Anh khó đạt được hiệu quả cao.
3. Học Hỏi Từ Các Quốc Gia Thành Công
Nhiều quốc gia như Singapore, Ấn Độ, Philippines đã thành công trong việc đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai.
- Singapore: Áp dụng tiếng Anh trong giáo dục, hành chính công và các lĩnh vực xã hội ngay từ khi còn là thuộc địa của Anh.
- Philippines: Đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ chính thức bên cạnh tiếng mẹ đẻ, giúp quốc gia này trở thành trung tâm gia công phần mềm và dịch vụ quốc tế.
Những quốc gia này đều có một điểm chung: chính sách rõ ràng và sự thúc đẩy mạnh mẽ từ chính phủ để tạo ra nhu cầu sử dụng tiếng Anh trong xã hội.
4. Giải Pháp Đưa Tiếng Anh Thành Ngôn Ngữ Thứ Hai Tại Việt Nam
a) Cải Thiện Chất Lượng Đội Ngũ Giáo Viên
- Tăng cường đào tạo: Các chương trình đào tạo giáo viên tiếng Anh cần được cải thiện để đáp ứng chuẩn quốc tế.
- Thu hút giáo viên bản ngữ: Hợp tác với các tổ chức giáo dục quốc tế để đưa giáo viên bản ngữ vào hệ thống giáo dục phổ thông.
b) Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học
- Học qua thực hành: Tăng cường các hoạt động ngoại khóa, như câu lạc bộ tiếng Anh, để học sinh có môi trường thực hành.
- Ứng dụng công nghệ: Sử dụng các ứng dụng học tiếng Anh trực tuyến và phần mềm giao tiếp AI để học sinh tự học mọi lúc, mọi nơi.
c) Xây Dựng Môi Trường Giao Tiếp Tiếng Anh
- Chương trình song ngữ: Tích hợp tiếng Anh vào các môn học như toán, khoa học, và công nghệ để học sinh làm quen với ngôn ngữ này trong các lĩnh vực khác nhau.
- Tăng cơ hội thực hành: Khuyến khích giao tiếp tiếng Anh trong các sự kiện trường học, hoạt động cộng đồng.
d) Thay Đổi Tư Duy Phụ Huynh Và Học Sinh
- Tăng nhận thức: Tổ chức các buổi hội thảo và tọa đàm để phụ huynh hiểu rõ tầm quan trọng của tiếng Anh trong phát triển cá nhân và nghề nghiệp.
- Hướng tới sử dụng thực tế: Chuyển trọng tâm từ học để thi sang học để giao tiếp, sử dụng trong cuộc sống hàng ngày.
e) Chính Sách Hỗ Trợ Từ Chính Phủ
- Đầu tư cơ sở hạ tầng: Trang bị phòng học tiếng Anh với các thiết bị hiện đại tại tất cả các trường học.
- Áp dụng tiếng Anh trong hành chính công: Đưa tiếng Anh vào các thủ tục hành chính để tạo môi trường sử dụng ngôn ngữ này trong đời sống xã hội.
5. Tầm Nhìn Và Kỳ Vọng
Việc đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai không chỉ là mục tiêu của giáo dục mà còn là chiến lược phát triển quốc gia. Tiếng Anh giúp Việt Nam kết nối với thế giới, thu hút đầu tư quốc tế, và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Hành trình này đòi hỏi sự nỗ lực đồng bộ từ chính phủ, nhà trường, giáo viên, học sinh, và cả phụ huynh. Nếu các giải pháp được triển khai đồng bộ và hiệu quả, Việt Nam hoàn toàn có thể biến tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai, góp phần thúc đẩy hội nhập và phát triển bền vững.
