Trong vài năm gần đây, các kỳ thi riêng do các trường đại học tổ chức đang trở thành xu hướng nổi bật bên cạnh Kỳ thi tốt nghiệp THPT. Tuy nhiên, trước ngưỡng cửa mùa tuyển sinh 2025, không ít thí sinh và phụ huynh băn khoăn: có nên tiếp tục tham gia các kỳ thi riêng để xét tuyển đại học hay nên tập trung toàn lực vào kỳ thi THPT quốc gia?
Bài viết này sẽ phân tích toàn diện từ xu hướng, lợi ích đến rủi ro của việc tham gia kỳ thi riêng xét tuyển đại học, giúp bạn đưa ra lựa chọn đúng đắn cho tương lai.
Các kỳ thi riêng xét tuyển đại học là gì?
Kỳ thi riêng là những kỳ đánh giá năng lực, đánh giá tư duy hoặc kỳ thi chuyên biệt do các trường đại học tự tổ chức nhằm tuyển sinh theo tiêu chí riêng. Một số kỳ thi riêng nổi bật năm 2024–2025 bao gồm:
- Kỳ thi đánh giá tư duy của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội.
- Kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia TP.HCM và Đại học Quốc gia Hà Nội.
- Kỳ thi tuyển sinh riêng của Đại học Sư phạm TP.HCM, Đại học Kinh tế Quốc dân, Đại học Ngoại thương,…
Thí sinh sử dụng kết quả kỳ thi này để xét tuyển vào một hoặc nhiều trường đại học có phương thức tuyển sinh riêng ngoài kỳ thi THPT.
Xu hướng mở rộng kỳ thi riêng trong những năm gần đây
Từ sau khi Bộ GD&ĐT cho phép các trường tự chủ tuyển sinh, xu hướng tổ chức kỳ thi riêng phát triển mạnh mẽ. Năm 2023, có hơn 80 trường đại học áp dụng phương thức xét tuyển bằng kỳ thi riêng. Dự kiến năm 2025, con số này tiếp tục tăng lên khi nhiều trường xác định rõ năng lực đầu vào mong muốn và đầu tư hệ thống đánh giá riêng biệt.
Một số trường lớn còn kết hợp các phương thức như xét học bạ, thi năng lực và kết hợp chứng chỉ quốc tế (IELTS, SAT, ACT…) để tăng tính linh hoạt trong tuyển sinh.
Lợi ích khi tham gia kỳ thi riêng
1. Mở rộng cơ hội trúng tuyển đại học
Kỳ thi riêng là một cơ hội “cộng thêm” cho thí sinh ngoài kỳ thi tốt nghiệp THPT. Việc đa dạng hóa phương thức xét tuyển giúp giảm áp lực cho học sinh, nhất là những bạn có năng lực học tập tốt nhưng không giỏi thi cử theo kiểu truyền thống.
2. Chủ động sớm trong hành trình xét tuyển
Nhiều kỳ thi riêng diễn ra từ tháng 3–6, sớm hơn kỳ thi THPT nên giúp thí sinh có kết quả xét tuyển trước, dễ dàng xác định nguyện vọng và chuẩn bị cho ngành học mơ ước. Thậm chí, nếu trúng tuyển bằng kỳ thi riêng, bạn có thể được ưu tiên xét tuyển sớm và nhập học nhanh hơn.
3. Phù hợp với năng lực thực tế
Không giống kỳ thi THPT nặng về học thuộc, các kỳ thi riêng thường đánh giá năng lực tư duy, logic, giải quyết vấn đề – những yếu tố quan trọng trong môi trường đại học. Điều này giúp các bạn học sinh có thiên hướng tư duy phân tích, sáng tạo dễ dàng phát huy thế mạnh.
Những rủi ro cần lưu ý
1. Phân tán thời gian và công sức
Việc ôn tập cho nhiều kỳ thi cùng lúc có thể khiến học sinh quá tải, đặc biệt nếu kỳ thi có cấu trúc khác biệt với chương trình phổ thông. Nhiều bạn bị “rối loạn nhịp học”, không biết nên ưu tiên ôn thi THPT hay kỳ thi riêng.
2. Không phải trường nào cũng chấp nhận kết quả kỳ thi riêng
Mỗi kỳ thi riêng thường chỉ có giá trị tại một số trường nhất định. Nếu bạn thi kỳ thi đánh giá tư duy của Bách khoa Hà Nội thì chỉ có thể xét tuyển vào những trường có liên kết dùng kết quả đó. Điều này đòi hỏi học sinh phải nghiên cứu kỹ và lên chiến lược từ sớm.
3. Chi phí và công tác di chuyển
Một số kỳ thi riêng yêu cầu lệ phí cao, tổ chức ở các thành phố lớn khiến học sinh vùng nông thôn, miền núi gặp khó khăn trong việc di chuyển và đăng ký dự thi. Việc thi nhiều nơi cũng tốn kém cả về thời gian lẫn tài chính.
Năm 2025: Có nên tiếp tục tham gia kỳ thi riêng?
Khi nào nên tham gia?
- Bạn học tốt, có năng lực tư duy logic, khả năng tự học cao.
- Bạn muốn xét tuyển vào các trường đại học top đầu có kỳ thi riêng như Bách Khoa, Ngoại thương, Kinh tế Quốc dân,…
- Bạn đã có kế hoạch học tập rõ ràng từ đầu năm lớp 12, không quá phụ thuộc vào kỳ thi THPT.
- Bạn mong muốn tăng cơ hội trúng tuyển, giảm áp lực điểm thi tốt nghiệp.
Khi nào nên cân nhắc lại?
- Bạn chưa có định hướng rõ ràng về ngành học hoặc trường đại học.
- Khả năng học tập vừa phải, dễ bị “loạn phương pháp” khi học nhiều chương trình ôn thi khác nhau.
- Gia đình bạn không có điều kiện tài chính và thời gian để đi thi ở nhiều nơi.
Chiến lược hiệu quả khi tham gia kỳ thi riêng
- Chọn lọc kỳ thi phù hợp: Không cần thi tất cả các kỳ thi riêng. Hãy chọn 1–2 kỳ thi có nhiều trường xét tuyển và phù hợp với năng lực của bạn.
- Lên kế hoạch ôn tập sớm: Nắm rõ cấu trúc đề, cách ra câu hỏi và học theo hướng phát triển năng lực tư duy.
- Phân bổ thời gian hợp lý: Ưu tiên kỳ thi riêng nhưng không bỏ bê kỳ thi THPT. Kết quả THPT vẫn là yêu cầu cần thiết để tốt nghiệp.
- Tư vấn sớm với thầy cô hoặc chuyên gia: Được tư vấn từ người có kinh nghiệm sẽ giúp bạn chọn kỳ thi, ngành học và nguyện vọng phù hợp hơn.
Kết luận
Tham gia kỳ thi riêng để xét tuyển đại học năm 2025 là lựa chọn tiềm năng, nhưng không dành cho tất cả. Điều quan trọng là học sinh cần hiểu rõ bản thân, có chiến lược học tập rõ ràng và biết mình muốn gì. Đối với nhiều bạn, đây chính là “cửa phụ” mở ra cánh cửa đại học mơ ước.
Nếu được chuẩn bị kỹ càng, kỳ thi riêng không chỉ là cơ hội mà còn là bệ phóng cho sự nghiệp học tập và nghề nghiệp tương lai.
