Tổng Quan Về Dạy Học 2 Buổi/Ngày
Dạy học 2 buổi/ngày là mô hình giáo dục phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt ở cấp tiểu học và THCS, nhằm thực hiện Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018 (CT 2018) và đáp ứng nhu cầu học tập toàn diện của học sinh. Theo Thông tư 28/2020/TT-BGDĐT (đối với tiểu học) và Thông tư 30/2024/TT-BGDĐT (đối với THCS, THPT), dạy học 2 buổi/ngày giúp tăng thời lượng học tập, giảm áp lực học thêm, và phát triển năng lực, phẩm chất học sinh. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, việc phân định rõ nội dung giữa các hoạt động trong ngày học là yếu tố then chốt, tránh chồng chéo hoặc gây quá tải.
Dưới đây là phân tích chi tiết về nội dung dạy học 2 buổi/ngày, dựa trên quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) và thực tiễn tại các địa phương.
Phân Định Nội Dung Dạy Học 2 Buổi/Ngày
Theo CT 2018, nội dung dạy học 2 buổi/ngày được chia thành 3 nhóm chính: học chính khóa, hoạt động trải nghiệm, và học tăng cường. Mỗi nhóm có mục tiêu, nội dung, và thời lượng riêng, được quy định rõ để đảm bảo hiệu quả giáo dục.
1. Học Chính Khóa
- Định nghĩa: Bao gồm các môn học bắt buộc và tự chọn theo CT 2018, được thực hiện trong buổi học chính (thường là buổi sáng).
- Nội dung:
- Tiểu học: Toán, Tiếng Việt, Ngoại ngữ 1 (chủ yếu Tiếng Anh), Tự nhiên và Xã hội, Đạo đức, Âm nhạc, Mỹ thuật, Giáo dục Thể chất, Hoạt động trải nghiệm.
- THCS: Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ 1, Khoa học Tự nhiên (Vật lý, Hóa học, Sinh học), Lịch sử và Địa lý, Giáo dục Công dân, Công nghệ, Tin học, Âm nhạc, Mỹ thuật, Giáo dục Thể chất, Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp.
- THPT: Tương tự THCS, nhưng bổ sung các môn tự chọn nâng cao (ví dụ: Toán nâng cao, Vật lý nâng cao) và định hướng nghề nghiệp.
- Thời lượng:
- Tiểu học: Tối đa 7 tiết/ngày (35 phút/tiết), không quá 35 tiết/tuần.
- THCS: Tối đa 9 tiết/ngày (45 phút/tiết), không quá 45 tiết/tuần.
- THPT: Tùy tổ hợp môn, nhưng không quá 45 tiết/tuần.
- Mục tiêu: Trang bị kiến thức nền tảng, phát triển năng lực cốt lõi (tư duy, giải quyết vấn đề) và phẩm chất (trách nhiệm, chăm chỉ).
- Đặc điểm: Nội dung chính khóa được giảng dạy bởi giáo viên bộ môn, theo kế hoạch bài dạy được phê duyệt, đảm bảo đúng tiến độ chương trình.
2. Hoạt Động Trải Nghiệm
- Định nghĩa: Là hoạt động giáo dục bắt buộc trong CT 2018, được tổ chức trong hoặc ngoài lớp học, thường vào buổi chiều, nhằm phát triển năng lực thực tiễn và kỹ năng sống.
- Nội dung:
- Tiểu học: Hoạt động trải nghiệm đơn giản như tham quan di tích, làm việc nhóm, kỹ năng giao tiếp, hoặc chăm sóc cây xanh.
- THCS: Hoạt động hướng nghiệp (tìm hiểu nghề, tham quan doanh nghiệp), sinh hoạt chủ đề (bảo vệ môi trường, an toàn giao thông), hoặc dự án học tập.
- THPT: Tăng cường hướng nghiệp, như thực tập nghề, hội thảo nghề nghiệp, hoặc hoạt động cộng đồng.
- Thời lượng:
- Tiểu học: 3-4 tiết/tuần, tích hợp trong hoặc ngoài giờ chính khóa.
- THCS: 105 tiết/năm học, chia đều cho các buổi chiều.
- THPT: 105 tiết/năm học, tập trung vào hướng nghiệp.
- Mục tiêu: Phát triển năng lực thích nghi, sáng tạo, hợp tác, và kỹ năng xã hội; giúp học sinh áp dụng kiến thức vào thực tiễn.
- Đặc điểm:
- Do giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, hoặc chuyên gia hướng dẫn tổ chức, không mang tính học thuật nặng nề.
- Đánh giá bằng nhận xét, không chấm điểm số, tập trung vào sự tham gia và tiến bộ của học sinh.
3. Học Tăng Cường
- Định nghĩa: Các hoạt động học tập bổ sung, không bắt buộc, nhằm nâng cao kiến thức hoặc hỗ trợ học sinh yếu, thường được tổ chức vào buổi chiều theo nhu cầu của học sinh/phụ huynh.
- Nội dung:
- Học bổ trợ: Củng cố kiến thức môn học chính khóa (Toán, Tiếng Việt, Ngữ văn, Tiếng Anh) cho học sinh yếu.
- Học nâng cao: Bồi dưỡng học sinh giỏi, ôn thi học sinh giỏi, hoặc học thêm các môn tự chọn như Ngoại ngữ 2, Tin học nâng cao.
- Kỹ năng mềm: Các lớp học kỹ năng sống, thuyết trình, hoặc ngoại khóa như bơi lội, võ thuật.
- Thời lượng:
- Tùy nhu cầu, nhưng không quá 3 tiết/ngày, đảm bảo học sinh không quá tải.
- Tiểu học: Không khuyến khích học tăng cường quá nhiều, ưu tiên hoạt động trải nghiệm.
- Mục tiêu: Đáp ứng nhu cầu cá nhân hóa học tập, giúp học sinh yếu cải thiện kết quả hoặc học sinh giỏi phát triển năng lực vượt trội.
- Đặc điểm:
- Tổ chức theo đăng ký tự nguyện, có thể thu phí theo quy định của địa phương (nếu ngoài ngân sách).
- Phải được sự đồng ý của phụ huynh và phê duyệt bởi Phòng/Sở GD&ĐT.
- Không thay thế nội dung chính khóa, tránh biến thành dạy thêm trá hình.
Quy Định Phân Bổ Thời Gian Trong 2 Buổi/Ngày
Theo Thông tư 28/2020/TT-BGDĐT (tiểu học) và Thông tư 30/2024/TT-BGDĐT (THCS, THPT), thời gian dạy học 2 buổi/ngày được phân bổ như sau:
- Buổi sáng:
- Dành cho các môn học chính khóa (Toán, Tiếng Việt/Ngữ văn, Ngoại ngữ, Khoa học Tự nhiên, Lịch sử và Địa lý).
- Tối đa 4-5 tiết, đảm bảo học sinh tập trung cao độ.
- Buổi chiều:
- Ưu tiên hoạt động trải nghiệm, Giáo dục Thể chất, Âm nhạc, Mỹ thuật.
- Bổ sung học tăng cường (nếu cần), nhưng không quá 2-3 tiết.
- Tổng thời gian:
- Tiểu học: Không quá 7 giờ/ngày, bao gồm nghỉ giữa giờ và ăn trưa.
- THCS, THPT: Không quá 8 giờ/ngày, đảm bảo thời gian nghỉ ngơi.
Ví dụ phân bổ tại Trường Tiểu học Lê Văn Tám (TP.HCM):
- Buổi sáng: Toán (2 tiết), Tiếng Việt (2 tiết), Ngoại ngữ (1 tiết).
- Buổi chiều: Hoạt động trải nghiệm (2 tiết), Giáo dục Thể chất (1 tiết), học bổ trợ Toán/Tiếng Việt cho học sinh yếu (1 tiết, tự chọn).
Biện Pháp Đảm Bảo Phân Định Nội Dung
Để tránh chồng chéo và đảm bảo hiệu quả dạy học 2 buổi/ngày, các địa phương và nhà trường thực hiện:
- Xây dựng kế hoạch chi tiết:
- Sở GD&ĐT ban hành hướng dẫn phân bổ thời gian, nội dung cho từng cấp học, như tại Hà Nội và TP.HCM.
- Nhà trường lập kế hoạch năm học, phân rõ nội dung chính khóa, trải nghiệm, và tăng cường, trình Phòng GD&ĐT phê duyệt.
- Tập huấn giáo viên:
- Giáo viên được đào tạo về CT 2018, nắm rõ cách tổ chức hoạt động trải nghiệm và học tăng cường.
- Ví dụ, Sở GD&ĐT Thái Nguyên tổ chức tập huấn tháng 4/2025 để hướng dẫn giáo viên thiết kế dự án trải nghiệm.
- Giám sát và đánh giá:
- Thanh tra Sở/Phòng GD&ĐT kiểm tra việc thực hiện 2 buổi/ngày, đảm bảo không lạm dụng dạy thêm dưới danh nghĩa học tăng cường.
- Phụ huynh được tham gia giám sát thông qua hội đồng nhà trường.
- Công khai minh bạch:
- Kế hoạch dạy học được công bố trên cổng thông tin của trường, như tại Trường THCS Nguyễn Du (Hà Nội).
- Phụ huynh được thông báo rõ về nội dung, thời lượng, và chi phí (nếu có) của các lớp tăng cường.
Thách Thức Và Đề Xuất
- Thách thức:
- Thiếu giáo viên ở một số môn (Âm nhạc, Mỹ thuật, Tin học), gây khó khăn trong tổ chức hoạt động trải nghiệm.
- Một số trường lạm dụng học tăng cường để dạy thêm, làm mất ý nghĩa của dạy học 2 buổi/ngày.
- Cơ sở vật chất tại vùng sâu, vùng xa (như Tân Sơn, Phú Thọ) chưa đáp ứng đủ cho 2 buổi/ngày.
- Đề xuẩt:
- Tăng cường tuyển dụng giáo viên, đặc biệt cho các môn đặc thù, như kế hoạch của Phú Thọ với 233 chỉ tiêu giáo viên năm 2025.
- Đầu tư cơ sở vật chất, như phòng chức năng, sân chơi, để hỗ trợ hoạt động trải nghiệm.
- Ban hành hướng dẫn cụ thể về học tăng cường, tránh biến thành dạy thêm trá hình.
- Khuyến khích phụ huynh tham gia xây dựng kế hoạch, đảm bảo phù hợp với nhu cầu học sinh.
Kết Luận
Dạy học 2 buổi/ngày theo Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018 tại Việt Nam được phân định rõ thành học chính khóa, hoạt động trải nghiệm, và học tăng cường, nhằm phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất học sinh. Với quy định chặt chẽ từ Thông tư 28/2020/TT-BGDĐT và Thông tư 30/2024/TT-BGDĐT, các địa phương như Hà Nội, TP.HCM, Thái Nguyên đã triển khai hiệu quả mô hình này. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu giáo dục toàn diện, cần tiếp tục đầu tư giáo viên, cơ sở vật chất, và giám sát chặt chẽ. Phụ huynh và giáo viên có thể theo dõi thông tin tại Cổng thông tin Bộ GD&ĐT (moet.gov.vn) hoặc cổng thông tin Sở GD&ĐT địa phương.
Bạn có ý kiến gì về dạy học 2 buổi/ngày? Hãy chia sẻ để cùng thảo luận!
