Trong bức tranh phát triển nguồn nhân lực của Việt Nam, một vấn đề đang âm thầm hiện hữu nhưng để lại hậu quả dài lâu: nhiều học sinh sau tốt nghiệp THPT vẫn chưa thể bước chân vào giảng đường đại học – không phải vì thiếu năng lực, mà vì những rào cản vô hình về tài chính, thông tin và niềm tin. Giấc mơ khoác áo cử nhân của nhiều bạn trẻ vẫn đang bị trì hoãn, thậm chí lỡ dở – và điều đó không chỉ là thiệt thòi cá nhân, mà còn là tổn thất cho xã hội.
Vì sao giấc mơ đại học bị kéo dài?
1. Khó khăn tài chính: Rào cản phổ biến nhất
Dù đã có chính sách tín dụng học sinh – sinh viên, nhưng:
- Nhiều gia đình nghèo hoặc cận nghèo không dám vay vì sợ gánh nặng trả nợ
- Học phí ở một số ngành, trường đào tạo chất lượng cao vượt ngoài khả năng của phụ huynh nông thôn
Kết quả là, không ít học sinh đành gác lại ước mơ học tiếp để đi làm sớm, dù năng lực học tập rất tốt.
2. Thiếu thông tin hướng nghiệp – lựa chọn sai lầm
Rất nhiều học sinh không có thông tin đầy đủ về các ngành học, trường học, học bổng hoặc cơ hội việc làm sau tốt nghiệp. Việc chọn ngành theo cảm tính, theo bạn bè hoặc lời khuyên thiếu căn cứ khiến nhiều bạn:
- Thi rớt vì chọn ngành quá sức
- Học nhưng không đam mê, bỏ dở giữa chừng
- Chần chừ, trì hoãn vì chưa hiểu mình thực sự hợp ngành nào
3. Tâm lý “không vào đại học cũng không sao”
Tuy định hướng nghề nghiệp linh hoạt là cần thiết, nhưng nhiều học sinh đang bị dẫn dắt theo lối nghĩ “đại học không còn quan trọng” mà thiếu sự chuẩn bị kỹ càng cho các lộ trình thay thế.
Thực tế, trong bối cảnh việc làm đòi hỏi trình độ chuyên môn cao và kỹ năng toàn diện, đại học vẫn là một cánh cửa mở ra nhiều cơ hội, đặc biệt với học sinh có tiềm năng học tập.
Hệ lụy khi trì hoãn giấc mơ cử nhân
- Bỏ lỡ giai đoạn vàng phát triển tư duy và năng lực chuyên môn (18–22 tuổi)
- Mất kết nối với môi trường học thuật, giảm cơ hội tiếp cận tri thức mới
- Dễ rơi vào vòng xoáy lao động phổ thông – thu nhập thấp – thiếu cơ hội thăng tiến
- Về lâu dài, hạn chế khả năng cạnh tranh trong nền kinh tế tri thức
Giải pháp nào để rút ngắn hành trình?
1. Tăng cường hỗ trợ tài chính – học bổng
- Các trường đại học, tổ chức xã hội cần mở rộng chính sách học bổng đa dạng hơn, không chỉ dựa vào điểm thi mà cả hoàn cảnh và tiềm năng cá nhân
- Đẩy mạnh truyền thông về chính sách vay tín dụng ưu đãi dành cho sinh viên
2. Hướng nghiệp sớm và sát thực tế
- Ngay từ lớp 9 – 10, học sinh nên được tiếp cận chương trình định hướng ngành nghề, trải nghiệm nghề nghiệp thực tế
- Tư vấn chọn ngành học không chỉ dựa trên điểm số mà kết hợp năng lực, đam mê và xu hướng thị trường lao động
3. Tạo lộ trình học tập linh hoạt
- Mở rộng mô hình vừa học – vừa làm, đào tạo liên thông, học đại học từ xa
- Khuyến khích học sinh theo đuổi giáo dục đại học theo cách phù hợp với điều kiện của bản thân, miễn là không từ bỏ hoàn toàn giấc mơ học tiếp
Kết luận
Không phải ai cũng cần phải vào đại học, nhưng những ai có năng lực và khao khát thì không nên để giấc mơ ấy bị trì hoãn. Việc học đại học không chỉ để lấy bằng, mà là quá trình khám phá bản thân, rèn luyện kỹ năng và chuẩn bị cho tương lai xứng đáng.
Nếu bạn có ước mơ khoác áo cử nhân, hãy bắt đầu từ hôm nay – dù bằng cách trực tiếp, gián tiếp, hay từng bước một. Đừng để chờ đợi trở thành nuối tiếc.
