Trong kỳ thi tuyển sinh lớp 10 năm 2025, đề thi môn Ngữ văn tại tỉnh Lai Châu đã thu hút sự quan tâm khi sử dụng ngữ liệu ngoài chương trình, gần gũi với thực tiễn đời sống, đồng thời khéo léo lồng ghép những vấn đề giáo dục nhân cách, truyền cảm hứng sống đẹp cho học sinh. Cách ra đề này được đánh giá là tiến bộ, phù hợp định hướng đổi mới giáo dục phổ thông theo năng lực, chứ không thuần túy kiểm tra kiến thức học thuộc.
Ngữ liệu mới, mở ra nhiều hướng tiếp cận
Cụ thể, phần Đọc – hiểu trong đề thi Ngữ văn lớp 10 của Lai Châu sử dụng một đoạn trích ngắn không nằm trong sách giáo khoa, nhưng mang nội dung giàu giá trị nhân văn. Nội dung ngữ liệu xoay quanh chủ đề:
- Tinh thần vượt khó
- Lòng biết ơn và sự tử tế trong đời sống
- Gợi mở suy ngẫm về cách mỗi người trẻ nên ứng xử trước khó khăn
Ngữ liệu này không yêu cầu học sinh nhớ chính xác tác phẩm văn học nào, mà hướng tới việc:
- Hiểu và phân tích nội dung – thông điệp
- Nhận biết phương thức biểu đạt, biện pháp tu từ
- Trả lời câu hỏi mở: học sinh bày tỏ suy nghĩ cá nhân một cách hợp lý và logic
Viết nghị luận xã hội: Gắn thực tiễn – rèn tư duy phản biện
Phần làm văn – nghị luận xã hội tiếp tục khai thác từ chính ngữ liệu đọc hiểu, với yêu cầu học sinh trình bày suy nghĩ về một phẩm chất cần có trong thời đại mới (ví dụ: dũng cảm vượt khó, sống tử tế, sống có trách nhiệm…).
- Câu hỏi này tránh lối mòn sáo rỗng, mở ra không gian để học sinh thể hiện chính kiến, trải nghiệm cá nhân
- Không yêu cầu viết theo mẫu, mà khuyến khích tư duy độc lập, dẫn chứng từ đời sống, báo chí, thực tế bản thân
“Lần đầu tiên em làm bài văn mà thấy mình có thể kể chuyện thật của chính mình, không cần rập khuôn theo văn mẫu” – một thí sinh tại huyện Mường Tè chia sẻ sau buổi thi.
Đổi mới theo định hướng phát triển năng lực
1. Đề thi mang tính phân loại tốt
- Học sinh trung bình có thể làm tròn phần đọc hiểu, trình bày cảm nhận cơ bản
- Học sinh khá – giỏi có cơ hội thể hiện chiều sâu suy nghĩ, lập luận thuyết phục, cách diễn đạt sinh động
2. Tăng cường tính giáo dục, kết nối thực tế
- Ngữ liệu đề thi đưa học sinh tiếp cận với các vấn đề đạo đức, xã hội, văn hóa sống tích cực
- Khuyến khích tinh thần viết từ trải nghiệm, từ suy ngẫm, thay vì chép lại bài học
3. Phù hợp với tinh thần Chương trình Giáo dục phổ thông 2018
- Đề thi không yêu cầu học sinh nhớ “đúng – trúng” một nội dung cụ thể
- Thay vào đó, đánh giá năng lực đọc hiểu, tư duy phản biện, khả năng viết nghị luận xã hội
Phản hồi tích cực từ giáo viên và phụ huynh
- Nhiều giáo viên Ngữ văn tại Lai Châu đánh giá cao đề thi năm nay vì không máy móc, giảm áp lực học thuộc lòng
- Phụ huynh đồng tình khi thấy đề bài không làm khó học sinh, mà gợi mở suy nghĩ nhân văn, giúp con em trưởng thành qua cách viết
Kết luận
Đề thi Ngữ văn lớp 10 tại Lai Châu năm 2025 là một minh chứng rõ ràng cho tinh thần đổi mới kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực người học. Việc sử dụng ngữ liệu ngoài chương trình, nhưng gần gũi và có chiều sâu, giúp học sinh không chỉ học để thi, mà còn học để làm người.
Một đề thi tốt không chỉ là thước đo kiến thức, mà là tấm gương phản chiếu tư duy, nhân cách và tầm nhìn của thế hệ tương lai.
