Việc chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành năng lượng nguyên tử đang trở thành một yêu cầu cấp thiết trong chiến lược phát triển dài hạn của Việt Nam. Theo thông tin từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, dự kiến sẽ có 11 trường đại học trong cả nước được lựa chọn để đào tạo nhân lực cho lĩnh vực điện hạt nhân, nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các dự án điện hạt nhân trong tương lai.
Vì sao cần đào tạo nhân lực cho ngành điện hạt nhân?
1. Phục vụ chiến lược phát triển năng lượng quốc gia
Trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ điện năng ngày càng tăng, việc phát triển nguồn điện ổn định, sạch và hiệu quả là điều bắt buộc. Điện hạt nhân, với ưu điểm không phát thải CO₂, hiệu suất cao và hoạt động ổn định, được xem là một giải pháp khả thi cho tương lai trung và dài hạn.
2. Chủ động nguồn lực, giảm phụ thuộc nước ngoài
Hiện nay, các quốc gia đang tái khởi động hoặc mở rộng chương trình điện hạt nhân sau khủng hoảng năng lượng. Việt Nam, với định hướng lâu dài, cần chủ động nguồn lực nội tại thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào kỹ sư – chuyên gia nước ngoài.
3. Đáp ứng yêu cầu kỹ thuật cao, an toàn nghiêm ngặt
Lĩnh vực điện hạt nhân đòi hỏi kiến thức sâu rộng và kỹ năng cao trong nhiều chuyên ngành: nhiệt – điện, vật lý hạt nhân, điều khiển tự động, an toàn bức xạ, công nghệ vật liệu, môi trường,… Do đó, việc đào tạo bài bản là bắt buộc.
Danh sách dự kiến 11 trường tham gia đào tạo
Theo đề xuất ban đầu, các trường có thế mạnh về khoa học – kỹ thuật – công nghệ sẽ được lựa chọn, bao gồm:
- Trường Đại học Bách khoa Hà Nội
- Trường Đại học Bách khoa TP.HCM
- Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (ĐHQG Hà Nội và TP.HCM)
- Trường Đại học Kỹ thuật Lê Quý Đôn
- Trường Đại học Điện lực
- Trường Đại học Công nghệ (ĐHQG Hà Nội)
- Trường Đại học Đà Nẵng – Bách khoa
- Trường Đại học Cần Thơ
- Trường Đại học Hàng hải Việt Nam
- Trường Đại học Xây dựng
- Trường Đại học Giao thông Vận tải
Các trường này sẽ triển khai các chương trình đào tạo đại học, sau đại học, thậm chí đào tạo ngắn hạn và chuyển giao công nghệ theo từng giai đoạn và cấp độ chuyên sâu khác nhau.
Nội dung đào tạo và định hướng triển khai
1. Xây dựng chương trình đào tạo chuẩn quốc tế
Bộ GD&ĐT sẽ phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, cùng các tổ chức quốc tế như IAEA, để xây dựng chương trình học theo chuẩn quốc tế, có tính tích hợp cao giữa lý thuyết – thực hành – nghiên cứu.
2. Hợp tác quốc tế và chuyển giao công nghệ
Sinh viên, học viên cao học và giảng viên sẽ được tăng cường trao đổi, học bổng, thực tập tại các quốc gia có điện hạt nhân phát triển như Nga, Nhật Bản, Pháp, Hàn Quốc. Một số trung tâm nghiên cứu – lò phản ứng mô phỏng cũng được lên kế hoạch đầu tư.
3. Đảm bảo đầu ra và cơ hội việc làm
Các kỹ sư, chuyên gia được đào tạo sẽ phục vụ cho:
- Các nhà máy điện hạt nhân trong tương lai tại Việt Nam
- Các viện nghiên cứu vật lý – hạt nhân – an toàn phóng xạ
- Các trung tâm đo lường, giám sát bức xạ môi trường, y học hạt nhân, công nghiệp
- Tham gia vào giảng dạy, nghiên cứu trong các cơ sở giáo dục đại học
Thách thức và yêu cầu đặt ra
- Đầu tư cơ sở vật chất hiện đại: phòng thí nghiệm, thiết bị mô phỏng, phần mềm tính toán chuyên sâu
- Đào tạo giảng viên nguồn: cập nhật kiến thức mới, nghiên cứu ứng dụng thực tiễn
- Tuyên truyền xã hội: giúp học sinh, phụ huynh hiểu rõ vai trò, cơ hội và tầm quan trọng của ngành điện hạt nhân, tạo sức hút tuyển sinh
Kết luận
Việc dự kiến triển khai đào tạo nhân lực điện hạt nhân tại 11 trường đại học không chỉ là bước đi chiến lược cho ngành năng lượng, mà còn khẳng định tầm nhìn dài hạn của Việt Nam trong việc chủ động nguồn lực kỹ thuật cao. Khi được tổ chức bài bản và đồng bộ, chương trình này sẽ góp phần xây dựng đội ngũ nhân lực tinh hoa, phục vụ các mục tiêu phát triển bền vững, hiện đại hóa đất nước và chủ động thích ứng với những thách thức năng lượng trong tương lai.
Nguồn nhân lực chất lượng cao chính là “lò phản ứng hạt nhân” bền vững cho sự phát triển của quốc gia.
