Mỗi mùa hè đến là lúc học sinh tạm rời xa trường lớp, bước vào kỳ nghỉ dài ngày. Nhưng với nhiều em nhỏ, đặc biệt ở các vùng khó khăn, đây cũng là khoảng thời gian dễ rơi vào trạng thái nhàn rỗi, thiếu định hướng và dễ bị tác động tiêu cực từ môi trường xung quanh. Để mùa hè thực sự trở thành cơ hội học tập – trải nghiệm – phát triển toàn diện, cần có sự chung tay của cả cộng đồng trong việc tổ chức, vận hành và đồng hành cùng hoạt động hè cho thanh thiếu nhi.
Hoạt động hè: Không chỉ là vui chơi, mà là cơ hội phát triển
Hoạt động hè không chỉ đơn thuần là các buổi sinh hoạt, vui chơi ngoài giờ học. Nếu được thiết kế bài bản, chương trình hè có thể:
- Phát triển kỹ năng sống: làm việc nhóm, lãnh đạo, tự phục vụ, tư duy sáng tạo
- Định hướng giá trị sống đúng đắn: yêu thương, trách nhiệm, sẻ chia, bản lĩnh
- Phòng chống các nguy cơ xã hội: tai nạn thương tích, bạo lực, nghiện game, tệ nạn
- Nuôi dưỡng đam mê – tài năng cá nhân: thông qua trại hè kỹ năng, lớp học năng khiếu, CLB học thuật…
Đặc biệt, với nhóm học sinh yếu thế, thiếu sự chăm sóc từ gia đình hoặc sống ở vùng sâu vùng xa, hoạt động hè còn là “phao cứu sinh” giúp các em không bị bỏ lại phía sau.
Cần một cộng đồng cùng gánh vác hoạt động hè
Không thể trông chờ vào riêng ngành Giáo dục hay Đoàn – Đội để tổ chức hết các hoạt động cho hàng triệu học sinh trên cả nước. Để hoạt động hè thực sự hiệu quả, cần có sự vào cuộc của các cấp – các ngành – các lực lượng xã hội, cụ thể:
Gia đình: Nền tảng giáo dục đầu tiên
Phụ huynh cần chủ động dành thời gian, định hướng, tạo điều kiện cho con tham gia hoạt động hè thay vì chỉ lo học thêm hay để con “tự xoay xở”. Gia đình cũng có thể đồng hành cùng con trong các chương trình dã ngoại, thiện nguyện, đọc sách…
Nhà trường: Cầu nối giữa học sinh – gia đình – xã hội
Trường học cần phối hợp với các tổ chức đoàn thể, doanh nghiệp địa phương để:
- Giới thiệu hoạt động hè chất lượng
- Mở cửa thư viện, sân chơi trong hè
- Phát hiện, hỗ trợ nhóm học sinh có hoàn cảnh đặc biệt
Chính quyền địa phương: Chủ lực điều phối – hỗ trợ nguồn lực
UBND các cấp cần coi hoạt động hè là một phần trong chiến lược phát triển con người, thông qua:
- Huy động ngân sách, xã hội hóa các mô hình hè
- Chỉ đạo các phòng ban (VHTT, GDĐT, LĐTBXH…) cùng tham gia
- Triển khai các chương trình phòng chống tai nạn đuối nước, bạo lực trẻ em…
Tổ chức Đoàn – Hội – Đội: Nòng cốt triển khai hoạt động
Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Khuyến học… chính là lực lượng gần gũi và hiểu rõ đặc điểm thanh thiếu nhi. Các hoạt động nên gắn với nhu cầu thực tế như:
- Trại hè kỹ năng sống
- Lớp học STEM, Coding, học tiếng Anh cộng đồng
- CLB thể thao – nghệ thuật miễn phí hoặc phí thấp
- Chương trình tình nguyện dạy học, hỗ trợ mùa hè cho trẻ em vùng khó
Doanh nghiệp và tổ chức xã hội: Nguồn lực sáng tạo và thực tiễn
Sự tham gia của doanh nghiệp không chỉ dừng ở tài trợ, mà còn có thể là:
- Tổ chức tour trải nghiệm nghề nghiệp cho học sinh cấp 2, cấp 3
- Đồng hành mở lớp học kỹ năng số, tài chính cá nhân, khởi nghiệp
- Hỗ trợ sân chơi, học bổng, thiết bị học tập
Mô hình hay từ địa phương – bài học có thể nhân rộng
Nhiều tỉnh thành đã có mô hình tổ chức hoạt động hè rất hiệu quả nhờ biết phát huy cộng đồng trách nhiệm. Ví dụ:
- Hà Tĩnh: tổ chức trại hè học đường kết hợp giáo dục kỹ năng phòng tránh xâm hại trẻ em
- TP.HCM: mô hình “Trường hè cộng đồng”, mở lớp học miễn phí cho trẻ em nghèo, có sự tham gia của sinh viên tình nguyện và giáo viên nghỉ hưu
- Thái Bình: phối hợp Hội Cựu chiến binh truyền dạy lịch sử, kỹ năng sinh tồn và lòng yêu nước cho học sinh cấp 2
Kết luận: Hè sẽ là mùa “đơm hoa” nếu cả xã hội cùng chăm bón
Một mùa hè ý nghĩa không đến từ những lớp học thêm căng thẳng hay thời gian trống trải vô ích, mà đến từ sự đồng hành và đầu tư nghiêm túc của cả cộng đồng. Mỗi gia đình, mỗi nhà trường, mỗi tổ chức đều có thể đóng một vai trò, dù nhỏ, nhưng mang lại thay đổi lớn cho trẻ em.
Trẻ em hôm nay – thế giới ngày mai. Và mùa hè chính là mảnh đất tuyệt vời để chúng ta gieo những hạt giống tốt đẹp cho tương lai ấy.
