Tăng cường huy động nguồn lực, nâng cao hiệu quả đầu tư
Một trong những nội dung trọng tâm trong chính sách sửa đổi Luật Giáo dục đại học là hiện đại hóa cơ chế đầu tư và tài chính. Theo định hướng thực hiện Kết luận 91-KL/TW của Bộ Chính trị và yêu cầu hoàn thiện thể chế theo tinh thần “luật khung – luật mềm”, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất chính sách hướng đến tăng tính công bằng, minh bạch và hiệu quả trong phân bổ ngân sách.
Cụ thể, thay vì cấp phát cào bằng, ngân sách nhà nước sẽ được phân bổ dựa trên kết quả đầu ra, hiệu quả hoạt động và chất lượng đào tạo. Cơ chế này áp dụng chung cho cả trường công lập và tư thục, đặc biệt bảo đảm quyền lợi của các trường tư thục không vì lợi nhuận.
Đồng thời, các cơ sở giáo dục đại học được mở rộng quyền tự chủ tài chính, bao gồm chủ động sử dụng toàn bộ nguồn thu hợp pháp và đa dạng hóa hình thức hợp tác: liên kết đào tạo, đầu tư công – tư, hợp tác với doanh nghiệp và tổ chức quốc tế.
Đối với các trường tư thục, chính sách đề xuất hành lang pháp lý rõ ràng để tiếp cận ưu đãi về thuế, đất đai, tín dụng và tham gia bình đẳng vào các chương trình đầu tư công, nhiệm vụ nghiên cứu khoa học nếu đạt yêu cầu về chất lượng và hiệu quả xã hội.
Phát triển đội ngũ giảng viên và môi trường học thuật hiện đại
Chính sách sửa đổi đề xuất luật hóa vị thế giảng viên đại học như một lực lượng học thuật nòng cốt. Theo đó, giảng viên không chỉ giảng dạy mà còn là chủ thể nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và phản biện xã hội, tham gia phát triển tri thức và hội nhập quốc tế.
Luật sẽ xác định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của giảng viên trong giảng dạy, nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, hoạt động học thuật và tư vấn chính sách. Cơ sở giáo dục đại học được khuyến khích xây dựng môi trường học thuật liêm chính, sáng tạo, thúc đẩy tự do học thuật gắn với trách nhiệm giải trình.
Nhà nước có cơ chế thu hút và phát triển giảng viên xuất sắc, đặc biệt trong các ngành mũi nhọn, vùng khó khăn, và các trường đại học mới. Trường đại học được quyền tự chủ trong tuyển dụng, bổ nhiệm, trả lương theo hiệu quả và năng lực học thuật, gắn với chiến lược phát triển đội ngũ giảng viên.
Đây là nền tảng để hình thành đội ngũ nhà khoa học có bản sắc, năng lực nghiên cứu và đạo đức nghề nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học, hội nhập với chuẩn mực quốc tế.
Đổi mới bảo đảm chất lượng theo hướng thực chất và hiện đại
Chính sách đề xuất chuyển đổi toàn diện cơ chế bảo đảm chất lượng theo hướng hiện đại, thực chất và tự chủ. Kiểm định chương trình bắt buộc chỉ áp dụng cho các ngành đặc thù như sư phạm, y tế, trong khi các ngành khác được khuyến khích tự bảo đảm chất lượng nội bộ.
Các cơ sở giáo dục đại học sẽ có trách nhiệm thiết lập và vận hành hệ thống bảo đảm chất lượng nội bộ gắn với sứ mệnh, chuẩn đầu ra và chiến lược phát triển. Việc tự đánh giá nội bộ là bắt buộc và sẽ kết nối với kiểm định ngoài, công khai thông tin và giải trình trước xã hội.
Cùng với đó, ứng dụng công nghệ và dữ liệu số sẽ được khuyến khích nhằm giảm tính hình thức, tăng minh bạch và cải tiến liên tục. Mục tiêu cuối cùng là xây dựng văn hóa chất lượng thực chất, đáp ứng chuẩn mực quốc tế, phục vụ hội nhập toàn cầu và kỷ nguyên chuyển đổi số.
Việc sửa đổi Luật Giáo dục đại học theo các chính sách nêu trên là bước đi chiến lược để giải phóng nguồn lực, nâng cao hiệu quả đầu tư công, khuyến khích tự chủ – trách nhiệm, và xây dựng một hệ thống giáo dục đại học Việt Nam hiện đại, năng động, hội nhập và phát triển bền vững.
