Mô hình dạy 2 buổi/ngày – xu hướng giáo dục hiện đại
Trong bối cảnh đổi mới chương trình giáo dục phổ thông theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, mô hình dạy học 2 buổi/ngày tại các trường trung học cơ sở (THCS) đang được đẩy mạnh triển khai trên toàn quốc. Đây không chỉ là xu hướng tất yếu nhằm đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục, mà còn góp phần giảm áp lực học tập ngoài giờ và tạo điều kiện cho học sinh phát triển toàn diện.
Theo lộ trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đến năm học 2025–2026, hầu hết các trường THCS cần triển khai tối thiểu 5 buổi học chính khóa và 2 buổi bổ trợ hoặc hoạt động trải nghiệm sáng tạo mỗi tuần. Việc dạy học 2 buổi/ngày không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức nền tảng vững chắc hơn, mà còn có điều kiện học các môn năng khiếu, kỹ năng sống, tin học, ngoại ngữ, giáo dục STEM,…
Thực trạng triển khai dạy học 2 buổi/ngày hiện nay
Tại nhiều địa phương, việc dạy 2 buổi/ngày đã được áp dụng khá linh hoạt, đặc biệt ở các trường có đủ điều kiện về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên. Một số tỉnh thành như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng,… đã triển khai đại trà mô hình này ở nhiều trường trung tâm.
Tuy nhiên, ở những địa bàn vùng sâu, vùng xa, việc triển khai còn gặp nhiều khó khăn do thiếu phòng học, giáo viên và kinh phí tổ chức. Thực tế, tỷ lệ trường THCS dạy 2 buổi/ngày trên toàn quốc mới chỉ đạt hơn 60%, tập trung chủ yếu ở khu vực thành thị.
Một số địa phương như Kon Tum, Đắk Lắk, Quảng Ngãi,… đã có kế hoạch đầu tư thêm phòng học bộ môn, xây dựng nhà đa năng và ký túc xá bán trú để từng bước mở rộng mô hình này. Các địa phương khác cũng đang huy động nguồn lực xã hội hóa, tận dụng trường học tạm thời hoặc phối hợp với các tổ chức giáo dục để triển khai chương trình học bổ trợ ngoài giờ.
Lợi ích của dạy học 2 buổi/ngày đối với học sinh THCS
Việc học 2 buổi/ngày mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho học sinh, đặc biệt là trong bối cảnh chương trình giáo dục phổ thông mới yêu cầu tăng cường kỹ năng thực hành và hoạt động trải nghiệm. Những lợi ích rõ rệt có thể kể đến:
- Nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức: Thời lượng học chính khóa được phân bổ hợp lý hơn, giúp học sinh có thời gian ôn tập và củng cố kiến thức ngay tại trường, giảm áp lực học thêm buổi tối.
- Phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất: Các buổi học chiều là cơ hội để tổ chức câu lạc bộ, hoạt động thể chất, nghệ thuật, giáo dục kỹ năng sống, giúp học sinh phát triển hài hòa cả trí tuệ, cảm xúc và thể chất.
- Giảm tải cho phụ huynh: Việc học sinh ở trường cả ngày giúp phụ huynh yên tâm hơn, đặc biệt là với những gia đình không có điều kiện kèm cặp con học ở nhà.
- Tăng cường sự gắn kết thầy trò: Thời gian tương tác nhiều hơn tạo điều kiện xây dựng mối quan hệ tích cực giữa giáo viên và học sinh, từ đó nâng cao hiệu quả giáo dục cá nhân hóa.
Những khó khăn trong quá trình triển khai
Dù mang lại nhiều lợi ích, nhưng việc dạy học 2 buổi/ngày cũng đối mặt với không ít thách thức, đặc biệt là tại các trường vùng nông thôn, miền núi.
- Thiếu cơ sở vật chất: Nhiều trường chưa đủ phòng học, nhà vệ sinh, bàn ghế, phòng chức năng,… để tổ chức dạy buổi 2 một cách bài bản. Nhiều nơi phải xoay ca, ghép lớp hoặc tận dụng phòng học tạm.
- Thiếu giáo viên: Việc tổ chức dạy thêm buổi chiều đòi hỏi đội ngũ giáo viên đông đảo, đảm bảo chất lượng. Tuy nhiên, tình trạng thiếu giáo viên bộ môn, đặc biệt ở môn năng khiếu, kỹ năng sống vẫn khá phổ biến.
- Kinh phí tổ chức hạn chế: Kinh phí cho buổi học thứ hai chủ yếu đến từ nguồn xã hội hóa, ngân sách địa phương hoặc phụ huynh đóng góp. Ở những nơi còn khó khăn, điều này dễ gây áp lực hoặc bất bình đẳng giữa các trường.
- Đảm bảo chất lượng đồng đều: Dù cùng học 2 buổi/ngày, nhưng chương trình buổi chiều của các trường có sự chênh lệch lớn về nội dung, phương pháp, khiến hiệu quả giáo dục chưa thực sự đồng đều.
Giải pháp thúc đẩy dạy học 2 buổi/ngày hiệu quả và bền vững
Để mô hình dạy học 2 buổi/ngày thực sự phát huy hiệu quả và lan tỏa rộng rãi, các địa phương và trường học cần có chiến lược triển khai bài bản, lâu dài:
- Ưu tiên đầu tư hạ tầng trường lớp: Tăng ngân sách đầu tư xây mới, cải tạo cơ sở vật chất; đồng thời khuyến khích xã hội hóa giáo dục để huy động nguồn lực ngoài ngân sách.
- Bổ sung và đào tạo đội ngũ giáo viên: Xây dựng kế hoạch tuyển dụng, bồi dưỡng năng lực sư phạm và phương pháp dạy học tích cực cho giáo viên, đặc biệt ở các môn kỹ năng, trải nghiệm.
- Đa dạng hóa nội dung buổi chiều: Thiết kế hoạt động học tập – rèn luyện – vui chơi hợp lý, tránh tình trạng buổi chiều chỉ là giờ học thêm các môn văn hóa chính khóa.
- Tăng cường giám sát và đánh giá chất lượng: Có bộ tiêu chí đánh giá rõ ràng, khuyến khích các trường đổi mới sáng tạo nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả đầu ra và phù hợp với đặc điểm từng địa phương.
- Tuyên truyền để tạo sự đồng thuận xã hội: Giúp phụ huynh và cộng đồng hiểu rõ ý nghĩa của việc học 2 buổi/ngày, từ đó đồng hành, ủng hộ và cùng nhà trường chăm lo tốt nhất cho học sinh.
Kết luận
Việc tăng tốc triển khai mô hình dạy học 2 buổi/ngày ở bậc THCS là xu hướng tất yếu trong quá trình hiện đại hóa giáo dục phổ thông. Tuy còn nhiều khó khăn, nhưng nếu có sự phối hợp đồng bộ giữa nhà trường – chính quyền – phụ huynh và cộng đồng, mô hình này chắc chắn sẽ góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, giúp học sinh Việt Nam phát triển toàn diện, tự tin hội nhập trong kỷ nguyên mới.
