Tình trạng thiếu giáo viên đang là một trong những vấn đề nóng bỏng của ngành giáo dục, đặc biệt trong bối cảnh thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới. Trước thực trạng đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã có văn bản đề nghị các địa phương khẩn trương rà soát, bổ sung, đảm bảo đủ đội ngũ giáo viên phục vụ năm học 2025–2026.
Thiếu giáo viên nghiêm trọng ở nhiều cấp học
Theo báo cáo của Bộ GD&ĐT, hiện nay vẫn còn hàng chục nghìn giáo viên thiếu hụt tại các địa phương, chủ yếu ở bậc mầm non và tiểu học. Một số tỉnh miền núi, vùng sâu vùng xa như Điện Biên, Lai Châu, Gia Lai, Đắk Lắk,… đang gặp khó khăn lớn trong việc tuyển dụng và bố trí giáo viên do điều kiện kinh tế – xã hội còn nhiều hạn chế.
Đặc biệt, sau khi triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới theo hướng phát triển năng lực học sinh, yêu cầu đội ngũ giáo viên không chỉ đủ về số lượng mà còn phải đảm bảo chất lượng chuyên môn, kỹ năng sư phạm, và năng lực đổi mới phương pháp dạy học.
Nguyên nhân dẫn đến thiếu giáo viên kéo dài
Tình trạng thiếu giáo viên kéo dài trong nhiều năm qua xuất phát từ một số nguyên nhân cơ bản sau:
- Chỉ tiêu biên chế giáo viên chưa đáp ứng thực tế: Một số địa phương chưa được giao đủ biên chế giáo viên theo định mức quy định, đặc biệt ở các địa phương có số lượng học sinh tăng nhanh.
- Khó khăn trong tuyển dụng: Do mức thu nhập chưa cao, điều kiện làm việc ở nhiều khu vực còn thiếu thốn nên việc thu hút sinh viên sư phạm sau khi ra trường trở về địa phương công tác gặp nhiều rào cản.
- Chuyển đổi chương trình học đòi hỏi thêm giáo viên bộ môn: Với chương trình giáo dục phổ thông mới, nhiều môn học tích hợp hoặc môn mới (như Tin học, Công nghệ, Ngoại ngữ, Hoạt động trải nghiệm…) cần đội ngũ giáo viên chuyên trách, nhưng nguồn cung chưa đáp ứng đủ.
Bộ GD&ĐT chỉ đạo các giải pháp cụ thể
Trước thực tế này, Bộ GD&ĐT đã yêu cầu các Sở Giáo dục và Đào tạo thực hiện một số nhiệm vụ cấp thiết:
Rà soát, thống kê chi tiết số lượng giáo viên còn thiếu
Các địa phương cần hoàn thành việc rà soát, thống kê chính xác số lượng giáo viên còn thiếu theo từng cấp học, môn học và địa bàn cụ thể, gửi báo cáo về Bộ GD&ĐT để tổng hợp và trình Chính phủ xem xét bổ sung biên chế kịp thời.
Chủ động phối hợp với Sở Nội vụ để tổ chức tuyển dụng
Bộ đề nghị các địa phương chủ động xây dựng kế hoạch tuyển dụng giáo viên trước năm học mới, phối hợp chặt chẽ với Sở Nội vụ để đảm bảo việc tuyển chọn đúng quy định, công khai, minh bạch và phù hợp nhu cầu thực tiễn.
Ưu tiên bố trí giáo viên cho các lớp đầu cấp và lớp thực hiện chương trình mới
Đặc biệt, cần ưu tiên giáo viên cho các lớp đầu cấp (lớp 1, lớp 6, lớp 10) – là những khối lớp đang thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018. Đây là những lớp cần sự đổi mới mạnh mẽ về phương pháp giảng dạy, do đó yêu cầu giáo viên có trình độ chuyên môn, kỹ năng sử dụng công nghệ và linh hoạt trong thiết kế bài học.
Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên hiện có
Ngoài tuyển mới, Bộ GD&ĐT khuyến khích các địa phương tăng cường công tác bồi dưỡng, tập huấn lại đội ngũ giáo viên đang công tác nhằm nâng cao năng lực triển khai chương trình mới, đặc biệt với các môn học tích hợp và các chủ đề liên môn.
Các địa phương chủ động tháo gỡ khó khăn
Một số tỉnh, thành phố đã chủ động thực hiện các giải pháp cụ thể để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên:
- TP. Hồ Chí Minh đã ban hành chính sách thu hút giáo viên về giảng dạy tại các trường công lập bằng cách hỗ trợ nhà ở, tăng thu nhập ngoài lương.
- Hà Nội đẩy nhanh tiến độ xét tuyển giáo viên hợp đồng sang viên chức, đồng thời phối hợp các trường sư phạm tổ chức đào tạo tại chỗ để giữ chân sinh viên sau tốt nghiệp.
- Thanh Hóa, Nghệ An triển khai đề án đào tạo giáo viên theo nhu cầu xã hội, ký kết hợp đồng cam kết đầu ra giữa sinh viên sư phạm và Sở Giáo dục.
- Quảng Nam, Đắk Nông linh hoạt điều động giáo viên giữa các trường trong cùng huyện, tránh tình trạng nơi thừa – nơi thiếu.
Hướng tới bảo đảm giáo dục công bằng, chất lượng
Giải quyết bài toán thiếu giáo viên không chỉ là vấn đề về nhân sự, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục, quyền được học tập đầy đủ của học sinh và sự thành công của chương trình đổi mới giáo dục.
Bộ GD&ĐT nhấn mạnh rằng, đảm bảo đủ giáo viên là điều kiện tiên quyết để thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông mới – vốn coi trọng năng lực cá nhân, tư duy sáng tạo, kỹ năng hợp tác và tinh thần công dân toàn cầu.
Ngoài ra, việc phân bổ giáo viên hợp lý cũng góp phần xóa dần khoảng cách giữa các vùng miền, nâng cao chất lượng giáo dục ở vùng khó khăn, tạo nền tảng cho công bằng giáo dục – một trong những nguyên lý cốt lõi của chính sách giáo dục quốc gia.
Kết luận
Tình trạng thiếu giáo viên đã và đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng dạy và học tại nhiều địa phương trên cả nước. Để chuẩn bị cho năm học 2025–2026, các địa phương cần khẩn trương thực hiện các giải pháp theo chỉ đạo của Bộ GD&ĐT, đồng thời chủ động xây dựng chính sách đặc thù để thu hút, bồi dưỡng và giữ chân đội ngũ giáo viên. Chỉ khi có đội ngũ giáo viên đủ về số lượng và mạnh về chất lượng, công cuộc đổi mới giáo dục mới thực sự đi vào chiều sâu và tạo ra những đột phá bền vững.
