Đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu 20% người học trong độ tuổi từ 15 đến 25 theo học giáo dục nghề nghiệp (GDNN). Đây không chỉ là con số, mà là bài toán lớn về chuyển đổi nhận thức, nâng cao chất lượng đào tạo, và xây dựng lộ trình nghề nghiệp rõ ràng cho thế hệ trẻ.
Khi “đại học” không còn là đích đến duy nhất
Suốt nhiều năm qua, hình ảnh “vào đại học mới là thành công” đã ăn sâu vào tư duy của không ít phụ huynh và học sinh. Trong khi đó, thực tiễn thị trường lao động đang chuyển dịch mạnh mẽ: nhu cầu nhân lực trình độ tay nghề cao, kỹ thuật viên, công nhân lành nghề ngày càng tăng; doanh nghiệp cần người “làm được việc” chứ không chỉ có bằng cấp.
Giáo dục nghề nghiệp đang trở thành con đường ngắn hơn, thực tế hơn và cơ hội việc làm rõ ràng hơn. Tuy nhiên, để 1/5 thanh niên chọn GDNN vẫn là một mục tiêu đầy thách thức.
Thách thức không chỉ ở số lượng
Để đạt được tỷ lệ 20%, ngành giáo dục nghề nghiệp đang đối mặt với nhiều thách thức:
- Định kiến xã hội: “Học nghề là vì học kém” – quan điểm đã lỗi thời nhưng vẫn tồn tại, khiến nhiều bạn trẻ chùn bước trước lựa chọn thực tế này.
- Thiếu thông tin định hướng: Nhiều học sinh và phụ huynh chưa hiểu rõ học nghề là học gì, học ở đâu, ra làm gì và thu nhập ra sao.
- Chất lượng và uy tín của một số cơ sở GDNN chưa đồng đều, ảnh hưởng đến niềm tin của xã hội.
Cơ hội: Khi GDNN thay đổi cuộc đời
Thực tế đã chứng minh: rất nhiều bạn trẻ học nghề ra trường sớm có việc làm, lương khởi điểm cao, thậm chí khởi nghiệp thành công. Một kỹ sư thực hành, một đầu bếp, một chuyên viên kỹ thuật lành nghề – đều có thể đạt mức thu nhập 8–20 triệu đồng/tháng sau 1–2 năm làm việc.
Quan trọng hơn, GDNN đang chuyển mình mạnh mẽ với các chương trình đào tạo gắn với doanh nghiệp, học đi đôi với hành, và lộ trình học liên thông lên cao đẳng, đại học vẫn luôn rộng mở.
Để chạm đến mục tiêu 20%: Cần một hệ sinh thái hỗ trợ
- Nhà trường THCS, THPT: Cần tích hợp tư vấn hướng nghiệp sớm, giúp học sinh hiểu rõ năng lực bản thân và các lựa chọn nghề nghiệp phù hợp.
- Doanh nghiệp: Tăng cường hợp tác với cơ sở GDNN, mở rộng mô hình “đào tạo kép”, hỗ trợ thực tập – việc làm sớm.
- Phụ huynh: Làm mới tư duy “đại học không phải là con đường duy nhất”, đồng hành cùng con trong lựa chọn nghề phù hợp, chứ không áp đặt.
- Truyền thông – báo chí – mạng xã hội: Lan tỏa nhiều hơn những tấm gương học nghề thành công, từ đó thay đổi nhận thức toàn xã hội.
Kết luận: Chọn nghề, không chỉ là chọn việc làm – mà là chọn cách sống
Mỗi bạn trẻ đều có thế mạnh và con đường riêng. Học nghề hay học đại học không quan trọng bằng việc bạn được sống với đúng năng lực – đam mê – giá trị của mình.
Nếu GDNN có thể trở thành con đường đưa bạn đến một cuộc sống hạnh phúc, ổn định và đóng góp cho xã hội – thì tại sao không?
