Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, việc đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học không còn là định hướng xa vời, mà đang được cụ thể hóa bằng nhiều chính sách, mô hình thực tiễn và cam kết hành động từ Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) cùng các địa phương. Mục tiêu này không chỉ hướng tới nâng cao năng lực ngoại ngữ cho thế hệ trẻ, mà còn mở ra cánh cửa cơ hội học tập – nghề nghiệp toàn cầu cho học sinh Việt Nam.
Vì sao tiếng Anh cần được xem như ngôn ngữ thứ hai?
1. Tiếng Anh là công cụ kết nối toàn cầu
Trong thế kỷ 21, tiếng Anh giữ vai trò là:
- Ngôn ngữ chính của thương mại, khoa học, công nghệ và ngoại giao
- Phương tiện truy cập tri thức quốc tế, học hỏi từ các nền giáo dục tiên tiến
- Công cụ tăng sức cạnh tranh của người lao động Việt Nam trên thị trường khu vực và thế giới
2. Khoảng cách ngoại ngữ vẫn còn lớn
- Dù tiếng Anh đã được đưa vào giảng dạy phổ cập từ lớp 3, chất lượng dạy và học giữa các vùng miền còn chênh lệch
- Nhiều học sinh tốt nghiệp THPT vẫn chưa đủ khả năng sử dụng tiếng Anh giao tiếp cơ bản
- Tỷ lệ sinh viên đạt chuẩn đầu ra tiếng Anh tại một số trường đại học còn thấp, ảnh hưởng đến cơ hội việc làm
Những bước đi cụ thể trong lộ trình hiện thực hóa
1. Nâng chuẩn giáo viên và chất lượng giảng dạy
Bộ GD&ĐT đang triển khai:
- Đào tạo lại và nâng chuẩn ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh, đặc biệt tại vùng sâu vùng xa
- Tăng cường tuyển dụng giáo viên có chứng chỉ quốc tế như IELTS, TOEFL
- Khuyến khích sử dụng công nghệ, nền tảng học tiếng Anh số để cá nhân hóa việc học
2. Tăng thời lượng, đổi mới phương pháp học tiếng Anh trong trường phổ thông
- Tiếng Anh được đưa vào giảng dạy từ lớp 1 tại nhiều tỉnh thành
- Phát triển mô hình trường học tăng cường tiếng Anh, dạy một số môn bằng tiếng Anh (CLIL)
- Áp dụng khung đánh giá năng lực theo CEFR (Khung tham chiếu ngôn ngữ chung Châu Âu)
3. Hợp tác quốc tế và xã hội hóa giáo dục tiếng Anh
- Nhiều địa phương đã hợp tác với các tổ chức giáo dục quốc tế như British Council, Cambridge, IIG Việt Nam để triển khai chương trình giảng dạy chất lượng cao
- Học sinh có thể tham gia các kỳ thi lấy chứng chỉ quốc tế như IELTS, TOEFL Junior, Cambridge Flyers ngay từ bậc tiểu học
- Doanh nghiệp, tổ chức giáo dục tư nhân cũng đầu tư vào trung tâm tiếng Anh, khóa học bổ trợ, học liệu số
Những mô hình hiệu quả cần nhân rộng
- Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng, Bình Dương: triển khai mạnh mẽ chương trình tiếng Anh tích hợp
- Các trường phổ thông quốc tế hoặc song ngữ: kết hợp giảng dạy tiếng Anh học thuật và ứng dụng
- Một số tỉnh miền núi đã áp dụng mô hình “1 máy tính – 1 giáo viên – 1 lớp học online” để dạy tiếng Anh từ xa
Thách thức trên hành trình xây dựng môi trường song ngữ
- Thiếu giáo viên đạt chuẩn trình độ B2 – C1 theo yêu cầu chương trình mới
- Nhiều trường chưa đủ cơ sở vật chất để tổ chức học tiếng Anh chất lượng cao
- Tâm lý e ngại, thiếu động lực học tiếng Anh ở một bộ phận học sinh vùng khó
- Chênh lệch trình độ giữa học sinh thành thị và nông thôn ngày càng rõ rệt
Đề xuất giải pháp đồng bộ
- Hỗ trợ đào tạo giáo viên vùng khó, có chính sách khuyến khích giáo viên giỏi tiếng Anh về công tác lâu dài
- Xây dựng thư viện học liệu tiếng Anh miễn phí, học liệu số tương tác cao
- Kết hợp học tiếng Anh với các hoạt động trải nghiệm – giao tiếp – dự án thực tế
- Tổ chức sân chơi học thuật bằng tiếng Anh như hùng biện, hùng ca, English Speaking Festival ở cấp trường – tỉnh – quốc gia
Kết luận
Đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai không chỉ là mục tiêu giáo dục, mà còn là cam kết hội nhập quốc tế của Việt Nam trong kỷ nguyên số. Lộ trình này cần sự kiên trì, đồng bộ và linh hoạt từ cấp Bộ đến từng trường học, từng giáo viên, từng gia đình.
Muốn thế hệ trẻ vươn ra thế giới, hãy bắt đầu bằng một điều đơn giản nhưng bền vững – làm cho tiếng Anh trở nên gần gũi như tiếng mẹ đẻ, từng bước một, từ lớp học đến cuộc sống.
