Trong bối cảnh giáo dục hiện đại nhấn mạnh đến tính nhân văn và vai trò giáo dục toàn diện, dự thảo mới về quy định khen thưởng, kỷ luật học sinh đang thu hút nhiều sự quan tâm từ dư luận và giới chuyên môn. Đáng chú ý, một trong những quan điểm được đưa ra là: học sinh có hành vi chưa đúng mực – thay vì bị đẩy ra ngoài – cần được giáo dục nhiều hơn. Tư duy “không loại trừ” này được xem là bước tiến lớn trong cách tiếp cận giáo dục đạo đức học sinh.
Quan điểm đổi mới: Kỷ luật không phải là hình phạt – mà là cơ hội để uốn nắn
Học sinh chưa ngoan không phải là “vấn đề” – mà là “người cần được giúp đỡ”
Dự thảo quy định rõ:
- Mọi hình thức kỷ luật học sinh phải đặt yếu tố giáo dục lên hàng đầu, không làm tổn thương lòng tự trọng và sự phát triển nhân cách của các em
- Không áp dụng các hình thức đuổi học, trừ trường hợp đặc biệt, có sự đồng thuận và giám sát chặt chẽ của các bên liên quan
Đây là thay đổi rất lớn so với trước đây, khi học sinh vi phạm nội quy thường bị đình chỉ học tập – một hình thức dễ dẫn đến bỏ học hoặc tái vi phạm.
Cần thay đổi từ tư duy kỷ luật sang tư duy giáo dưỡng
1. Xây dựng môi trường hỗ trợ – không phán xét
Thay vì chỉ xử phạt, nhà trường cần:
- Lắng nghe, tìm hiểu hoàn cảnh cá nhân và tâm lý học sinh
- Tổ chức các buổi trò chuyện, tư vấn tâm lý, định hướng hành vi tích cực
- Kết hợp với cha mẹ và cộng đồng trong quá trình hỗ trợ học sinh thay đổi
2. Áp dụng mô hình kỷ luật tích cực (positive discipline)
- Hướng đến phục hồi – hòa giải – cam kết thay đổi
- Giao nhiệm vụ phù hợp (lao động công ích, thuyết trình xin lỗi, viết cam kết…), giúp học sinh nhận thức và chịu trách nhiệm với hành vi của mình
Ý nghĩa xã hội: Không để ai bị bỏ lại trong giáo dục
Học sinh vi phạm nội quy không đồng nghĩa với việc các em “xấu” hoặc “không thể cứu vãn”. Nhiều trường hợp các em chỉ đang trải qua khủng hoảng tâm lý, thiếu định hướng hoặc gặp vấn đề trong gia đình, xã hội.
Việc giữ các em lại trong môi trường giáo dục chính là:
- Trao cho các em một cơ hội được làm lại
- Tránh nguy cơ bị lôi kéo vào các tệ nạn xã hội khi bị bỏ rơi khỏi hệ thống trường học
- Thể hiện đúng tinh thần bao dung, khai mở và nhân văn của một nền giáo dục tiên tiến
Kết luận
Dự thảo quy định khen thưởng – kỷ luật học sinh theo hướng lấy giáo dục làm trọng tâm đang mở ra một cách tiếp cận mới mẻ và nhân văn hơn cho các trường phổ thông. Học sinh chưa ngoan không phải là người bị gạt ra ngoài, mà là người cần được dẫn dắt trở lại hành trình học tập và trưởng thành đúng đắn.
Giáo dục không phải là hành trình chọn lọc người giỏi – mà là hành trình nâng đỡ và thắp sáng tiềm năng trong mỗi con người, dù đang đúng hướng hay tạm lạc lối.
