Vấn đề thiếu giáo viên đặc thù, thừa thiếu cục bộ, và khó khăn trong tuyển dụng đang là những thách thức lớn mà ngành giáo dục phải đối mặt khi năm học 2024-2025 sắp bắt đầu. Các giải pháp được triển khai tập trung vào tuyển dụng thực chất, cải thiện chính sách đãi ngộ và thúc đẩy động lực nghề nghiệp cho giáo viên.
1. Thực trạng thiếu giáo viên
Giáo viên các môn đặc thù:
- Các môn như Tin học, Tiếng Anh, Mỹ thuật, Âm nhạc luôn trong tình trạng khan hiếm, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa.
- TP Hồ Chí Minh: Tuyển được 28% nhu cầu giáo viên Tin học, trong khi hơn 320 giáo viên các môn này nghỉ việc từ năm 2020.
- Hà Giang, Điện Biên: Phải huy động giáo viên “tay ngang” hoặc mời giảng trực tuyến.
Nguyên nhân:
- Đào tạo chưa đáp ứng nhu cầu: Sinh viên tốt nghiệp các chuyên ngành sư phạm còn hạn chế.
- Thu nhập thấp và áp lực công việc cao: Giáo viên mới ra trường chỉ nhận lương khoảng 5 triệu đồng/tháng, chênh lệch đáng kể so với các ngành nghề khác.
- Phân bố cục bộ không đồng đều: Các môn Khoa học tự nhiên như Hóa học thường thừa giáo viên, trong khi các môn mới lại thiếu.
2. Giải pháp và định hướng tuyển dụng
2.1. Chính sách tuyển dụng mới:
- TP Hồ Chí Minh:
- Áp dụng Nghị định 85/2023/NĐ-CP, cho phép đăng ký 2 nguyện vọng, bỏ phần thi ngoại ngữ trong vòng 1.
- Mở rộng phân quyền tuyển dụng cho 20 trường công lập để tăng tính chủ động trong tuyển dụng.
- Đẩy mạnh dùng chung giáo viên giữa các trường trong cùng cụm.
- Long An:
- Hỗ trợ tài chính: Tân giáo viên nhận hỗ trợ 50 triệu đồng/người; trình độ thạc sĩ nhận hỗ trợ 120 triệu đồng/người.
- Đặt hàng đào tạo: Từ năm 2021 đã đặt hàng 868 sinh viên sư phạm; dự kiến năm 2024 tiếp tục đào tạo 2.083 sinh viên.
2.2. Nâng cao động lực nghề nghiệp:
- Cải thiện thu nhập:
- Tăng hỗ trợ tài chính và phụ cấp theo khu vực đặc thù.
- Đề xuất trả lương theo mức độ cống hiến và năng lực thực tế của giáo viên.
- Giảm áp lực công việc:
- Giảm yêu cầu ngoài chuyên môn để giáo viên tập trung giảng dạy.
- Tăng hỗ trợ sức khỏe tinh thần và xây dựng môi trường làm việc lành mạnh.
- Hỗ trợ đào tạo liên tục:
- Đẩy mạnh đào tạo trực tuyến để giáo viên tự nâng cao chuyên môn.
- Giảm chứng chỉ mang tính hình thức, tập trung vào kỹ năng thực tiễn.
2.3. Tăng hiệu quả quản lý và phân bổ:
- Phân bổ cục bộ hợp lý: Dựa vào nhu cầu học sinh để điều chỉnh biên chế và bố trí giáo viên.
- Thúc đẩy tự chủ trong trường học:
- Cho phép hiệu trưởng quyền tuyển dụng và sa thải nhân sự.
- Tạo hệ thống đánh giá hiệu quả, đảm bảo quyền lợi cho giáo viên có năng lực.
3. Kết luận
Giải quyết vấn đề thiếu giáo viên đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý, trường sư phạm, và chính quyền địa phương. Chính sách tuyển dụng linh hoạt, cải thiện chế độ đãi ngộ, và thúc đẩy động lực nghề nghiệp là chìa khóa để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đảm bảo thực hiện thành công Chương trình GDPT 2018.
Hệ thống giáo dục cần thực hiện những cải cách thực chất nhằm giữ chân đội ngũ giáo viên và xây dựng một nền giáo dục bền vững, chất lượng.
