Áp Lực Từ “Cuộc Đua” Chứng Chỉ Ngoại Ngữ
Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, các chứng chỉ tiếng Anh như TOEFL, TOEIC, IELTS ngày càng trở nên phổ biến, không chỉ trong môi trường giáo dục mà cả trong tuyển dụng. Tuy nhiên, việc học và thi chứng chỉ tiếng Anh đang dần trở thành một cuộc đua gấp gáp và đôi khi xa rời mục tiêu thực chất.
Học vì cha mẹ, không phải vì bản thân
Nhiều học sinh bị áp lực học tiếng Anh để lấy chứng chỉ, xuất phát từ mong muốn của phụ huynh hơn là nhu cầu thực sự của chính các em. Trần Thu Linh, học sinh lớp 9 tại TP.HCM, chia sẻ rằng dù yêu thích vẽ và viết văn, em vẫn phải đi học tiếng Anh 3 buổi mỗi tuần để thi chứng chỉ IELTS theo yêu cầu của gia đình.
Tương tự, Nguyễn Tuấn Anh, học sinh lớp 7 tại một trường quốc tế, dù đã có nền tảng tiếng Anh tốt nhưng cũng trải qua ba lần thi IELTS mà không đạt kỳ vọng. Áp lực từ việc học và thi liên tục khiến nhiều học sinh cảm thấy quá tải, trong khi khả năng ứng dụng ngôn ngữ vào cuộc sống chưa thực sự được cải thiện.
Trung tâm ngoại ngữ và “lời hứa ngọt ngào”
Sự phổ biến của các chứng chỉ ngoại ngữ kéo theo sự bùng nổ của các trung tâm đào tạo tiếng Anh. Nhiều trung tâm quảng cáo rầm rộ với những lời hứa hẹn đạt điểm cao nhanh chóng, khiến phụ huynh phải phân vân lựa chọn.
Gia đình anh Trần Lâm (quận Bình Thạnh, TP.HCM) mất hơn ba tháng tìm hiểu trước khi quyết định cho con gái học tại một trung tâm do người quen giới thiệu. Dù chi phí không nhỏ, anh Lâm cho biết gia đình sẵn sàng đầu tư để con giỏi tiếng Anh, với hy vọng đây sẽ là “bảo chứng” cho tương lai nghề nghiệp.
Học Chứng Chỉ Tiếng Anh: Đâu Là Mục Tiêu Đúng?
Hiểu rõ giá trị và mục tiêu của chứng chỉ
Chứng chỉ tiếng Anh là công cụ hữu ích, nhưng không phải lúc nào cũng cần thiết. Theo ThS Giang Hữu Tâm (Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG TP.HCM), chứng chỉ như IELTS chỉ thực sự có giá trị đối với học sinh muốn học đại học bằng tiếng Anh hoặc du học.
Ông nhấn mạnh rằng việc học và thi chứng chỉ quá sớm, đặc biệt với học sinh dưới 16 tuổi, không mang lại hiệu quả nhiều và thậm chí làm ảnh hưởng đến việc học các môn khác.
Học để sử dụng, không chỉ để thi
Một thực tế đáng lo ngại là nhiều phụ huynh coi chứng chỉ tiếng Anh như một “phép màu” giúp con cái có tương lai rộng mở. Điều này dẫn đến việc học chỉ để đạt điểm cao trong kỳ thi, mà không chú trọng vào khả năng sử dụng tiếng Anh thực tế.
Bà Tô Thụy Diễm Quyên, chuyên gia giáo dục, khuyến cáo rằng học tiếng Anh cần hướng đến việc sử dụng ngôn ngữ trong học tập và làm việc, thay vì chỉ tập trung vào việc lấy chứng chỉ.
Cân Bằng Giữa Học Ngoại Ngữ Và Kỹ Năng Sống
Không để tiếng Anh “chiếm trọn” thời gian phát triển kỹ năng
Giới trẻ thế kỷ 21 cần phát triển các kỹ năng mềm như giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo, và kiến thức về tài chính, công nghệ, văn hóa. Nếu cha mẹ chỉ tập trung đầu tư cho con học tiếng Anh, thời gian để các em phát triển kỹ năng quan trọng này sẽ bị lãng phí.
Bà Quyên gợi ý rằng phụ huynh cần xác định rõ mục tiêu học tiếng Anh của con: Học để giao tiếp và sử dụng thành thạo hay học để thi lấy chứng chỉ? Điều này sẽ giúp việc học trở nên thiết thực và hiệu quả hơn.
Trí tuệ nhân tạo: Cơ hội hay thách thức?
Sự phát triển của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), đang dần làm thay đổi cách con người sử dụng ngoại ngữ. AI có thể hỗ trợ dịch thuật và giao tiếp đa ngôn ngữ, làm giảm áp lực học ngoại ngữ. Tuy nhiên, bà Quyên nhấn mạnh rằng AI không thể thay thế hoàn toàn khả năng tư duy và cảm xúc của con người trong giao tiếp thực tế.
Định Hướng Lại Việc Sử Dụng Chứng Chỉ Trong Tuyển Sinh
Bộ GD&ĐT đã ban hành công văn yêu cầu các địa phương ngừng xét tuyển thẳng vào lớp 10 THPT dựa trên chứng chỉ IELTS hay các chứng chỉ ngoại ngữ khác. Điều này giúp giảm áp lực và tạo sự công bằng hơn trong tuyển sinh đầu cấp.
ThS Giang Hữu Tâm đánh giá rằng việc loại bỏ quy định này là bước đi hợp lý, bởi nó giúp tập trung vào đánh giá năng lực toàn diện của học sinh thay vì chỉ dựa vào một chứng chỉ duy nhất.
Lời Khuyên Cho Phụ Huynh Và Học Sinh
- Đặt mục tiêu thực tế: Xác định rõ lý do học tiếng Anh, từ đó lựa chọn phương pháp và lộ trình học phù hợp.
- Cân bằng giữa học và thi: Không nên học tiếng Anh chỉ để lấy chứng chỉ. Tập trung vào việc sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp và ứng dụng thực tế.
- Đầu tư thông minh: Lựa chọn trung tâm đào tạo uy tín và phù hợp với nhu cầu. Tránh bị cuốn theo những lời quảng cáo không thực tế.
- Phát triển kỹ năng mềm: Dành thời gian để rèn luyện các kỹ năng khác như giải quyết vấn đề, tư duy phản biện, và kỹ năng sống.
Kết Luận: Giá Trị Thực Của Tiếng Anh Nằm Ở Khả Năng Sử Dụng
Chứng chỉ tiếng Anh chỉ là một công cụ, không phải đích đến. Giá trị thực sự của ngoại ngữ nằm ở khả năng giao tiếp, ứng dụng vào học tập và làm việc. Phụ huynh và học sinh cần định hướng rõ ràng, tránh chạy theo xu hướng để đảm bảo việc học tiếng Anh mang lại lợi ích lâu dài, không chỉ trên bảng điểm mà còn trong cuộc sống và sự nghiệp.
